Varant Nedir?

Varant kavramı piyasadaki enstrümanların çeşitliliği ve yatırımcıların tüm piyasa koşullarına ve geniş zamanlı olan yatırım ihtiyaçlarının karşılanması amacı şeklinde ifade edilen bir kavramdır. Finans piyasasında bulunan sentetik ürünlerin işlem gördüğü türev şeklinde olan bir piyasa olarak da bilinmektedir. İşlem gören hisse varantlarının ise spot piyasa hisse yatırımları için risk teşkil ettiği bilinmektedir. Bu şekilde olan enstrümanlarda bulunan spekülatif kazançların birçok yatırımcı için riskinin oldukça yüksek olduğu söylenmektedir. Piyasa içerisinde bulunan arbitraj koşulların var olması varyantların tercih nedenleri arasında yer almaktadır. Varantlarda yatırım yapmanın avantajlarından dolayı birçok yatırımcının ilgisini çektiği görülmektedir. İlk defa varant yatırımı yapacak kişilerin bu piyasada yatırım yapmalarının kişilere piyasa hakkında oldukça önemli bilgiler verdiği görülmektedir. Bahsi geçen kavramn genel anlamda Borsa İstanbul 30 endeksindekilerin dayanak varlığı, kaldıraçlı aynı zamanda da vadeli işlem avantajı sunan kuvvetlendirilmiş opsiyon şeklinde ifade edilebilmektedir. Varantların belirli süre içerisinde veya süre sonunda belirli olan kullanım fiyatı üzerinde alım satım işlemlerini sağlamaktadır. Varantların kişilere alım satım hakkı vermesinin yanı sıra kişilere yükümlülük getirmemesi ile de bilinmektedir. Aynı zamanda varantta yatırımcısının ihraç işlemlerinde yükümlülük edinmediği bilinmektedir ve bu durumdan dolayı vade sonunda olan yükümlülüklerden ihraç işlerini yapan kişilerin sorumlu olacakları bilinmektedir.

Varantların Özellikleri

Varant ifadesi kişilere bilinen dayanak varlıktan daha düşük olan bütçe ile aynı geliri sağlayabilme imkanı sunmaktadır. Aynı zamanda ise piyasanın düşmesinin yanı sıra kişilere kazanç sağlama imkanı da sunmaktadır. Aracı kuruluşlar tarafından ihraç edilen varyantların Amerikan ve Avrupa tipi şeklinde ikiye ayrıldığı söylenilebilmektedir. Avrupa tipli olanlarda varantların dönüşümlerinin vade sonlarına gerçekleştirildiği bilinmektedir. Amerikan tipli olanlarda ise dönüşümlerin yapılabilmesi için vade sonunu beklemeye gerek olmadığı ifade edilmektedir. Varantların kişilere alım satım hakkı tanıdığı bilinmektedir. Bunun yanında tanımadığı haklar da bulunmaktadır. Bu haklar şu şekilde sıralanabilmektedir;

• Kar pay hakkı
• Yeni pay alma hakkı
• Tasfiye bakiyesine katılma hakkı
• Şirket yönetimine katılma hakkı
• Oy ve bilgi alma hakkı
• Varant Fiyatını Etkileyen Faktörler

Varant ifadesinin fiyatının belirlenmesi aşamasına etki eden faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler dayanak varlığın spot fiyatı, faiz, oynaklık, vadeye kalan gün ve temettüler şeklinde sıralanabilmektedir. Dayanak varlığın spot değerinin artması halinde alım varantının da aynı şekilde artacağı bilgisi mevcuttur. Buna ek olarak ise satım varantında değerinde düşüşlerin olacağı da söylenmektedir. Faiz oranlarının artması hâline ek olarak alım varyantlarının değerinin de artacağı söylenmektedir. Vadeye kalan varantların süresinin kısalması halinde ise alım satım varaantlarının ikisinin birden düşeceği söylenilebilmektedir. Dayanak varlığın fiyatının oynak olması alım ve satımlarda varantların değerini kolay bir şekilde yükseltebileceği bilinmektedir. Bu durumun nedeni olarak da alım satım varantlarında senetle ilgili herhangi bir yüküm olmadan hak sağlanmasıdır. Varantlı yatırımcıların dayanak hisselerinin sermaye artırımı, oy dağıtımı gibi haklardan yararlanamayacaklarını bilmeleri gerekmektedir. Bu duruma karşılık olarak temettülerde fiyat oluşturulurken beklenenden yüksek fiyat uygulanması durumunda dayanak varlık bu durumunda etkilenerek fiyat düşüşü yaşamaktadır. Bu durumun yanında ise varantın da değerinin düşeceği bilinmelidir.

Varantlarda Takas Uygulaması

Varant ifadesinin kişilere hem vade sonunda hem de vade içerisinde alım satım hakkı tanıdığı bilinmektedir. Bu hakka ise takas yapma hakkı da denilmektedir. Vade içindeki alım satımlarda pay senetlerinde t+2 işlem gününde takasların gerçekleştirileceği bilinmesi gereken durumlar arasında yerini almaktadır. Aynı zamanda varantların pay senedi işlemlerinde ötürü takas ve borç alınması durumunda alacağı ile mahsuplaşması gerekmektedir.